Hodowla lasu, czyli precyzyjne zasady dbałości o najcenniejsze surowce (ZDJĘCIA)

PODKARPACIE. 10 lat – na taki okres rozłożone są zadania i cele określone w ramach skrupulatnie przygotowanego Planu Urządzenia Lasu. Gdy ten dokument jest już gotowy, leśnicy przystępują do realizacji założeń.

Jak skutecznie i bezpiecznie „hodować” las?

Hodowla lasu. Na czym polega? Z wyjaśnieniem przychodzi Jacek Stankiewicz, naczelnik Wydziału Gospodarki Leśnej RDLP w Krośnie.

– W największym skrócie są to czynności wykonywane w lesie, zmierzające do ukształtowania go w taki sposób, aby spełniał jednocześnie wszystkie wymagane funkcje: produkcyjne, środowiskowe i społeczne. Hodowla lasu wykorzystuje wiedzę wszystkich dyscyplin nauk leśnych, mając na uwadze podstawy poznanych procesów biologicznych, które występują w ekosystemie oraz związków zachodzących między lasem a warunkami klimatycznymi, wodnymi i glebowymi – mówi Jacek Stankiewicz.

Nadrzędnym i jakże istotnym celem jest zapewnienie ciągłości istnienia lasu. Jest to możliwe dzięki prowadzeniu zrównoważonej gospodarki leśnej. Wiedza oraz praktyczne umiejętności leśników, a także innych specjalistów z zakresu ochrony ekosystemu pozwala korzystać z wszystkich dóbr, jakie może zapewnić las bez uszczerbku dla środowiska. Teraz, ale przede wszystkim w przyszłości.

Drzewostan jodłowy -wykorzystując naturalne procesy pozwala zachować trwałość lasu przy jednoczesnej ciągłości użytkowania. Foto: EdM

Jak hodowla lasu kształtuje obraz lasu?

Niezwykle ważnym aspektem pracy w lesie jest doświadczenie. Wiedza oraz wieloletnie obserwacje pozwalają wykorzystywać narzędzie do kształtowania lasu, jakim jest przemiana jego kolejnych pokoleń. Naśladowanie przez leśników sposobu, w jaki to następuje naturalnie, pozwala maksymalnie wykorzystać warunki środowiska występujące w danym miejscu. Przykład?

– Jodła najlepiej będzie rosła tam, gdzie gleba, jej wilgotność i wysokość nad poziom morza jest dla niej najwłaściwsza, czyli na pogórzu i w górach. W takim miejscu młode drzewka będą wyrastać z nasion drzew, które nad nimi rosną, a zróżnicowanie lasu, gdzie obok siebie rosną młode i stare drzewa, pozwala osiągnąć im największe rozmiary. Jednocześnie jodły są wtedy odporne na wiatry, okiście i inne zagrożenia. Zapewnia to również zachowanie wszystkich innych roślin, zwierząt i grzybów, związanych z takim typem lasu. Inaczej będzie to wyglądać tam, gdzie gleba jest bardziej piaszczysta, ma mniej wilgoci i klimat nizinny – takie warunki są najkorzystniejsze dla sosny, która rośnie zazwyczaj w lasach jednolitych wiekowo i gatunkowo – przekazuje nam szef Wydziału Gospodarki Leśnej RDLP w Krośnie.

Hodowla lasu zajmuje się też doborem właściwego sposobu pozyskiwania drewna w obu opisanych wyżej ekosystemach. Wszystko po to, aby osiągnąć efekt zdrowego i bogatego gatunkowo, zróżnicowanego lasu jodłowego i jednolitego zdrowego oraz bogatego gatunkowo drzewostanu sosnowego, przy jednoczesnym pozyskaniu najlepszego drewna.

Młodnik jodłowy w sosnowym drzewostanie na gruncie porolnym. Foto: EdM

Hodowla lasu w praktyce

Leśnicy wdrażają zasady zagospodarowania lasu na każdym etapie jego rozwoju.

Zbiór szyszek z drzew stojących wymaga alpinistycznych umiejętności. Foto: EdM

– Inaczej postępuje się w starym lesie, który ustępuje kolejnemu pokoleniu, inaczej w młodocianym drzewostanie, promując przyszłościowe silne drzewa, a usuwając te, które nie rokują, a jeszcze inaczej tam, gdzie lasu do tej pory nie było i dopiero zalesiane są łąki i pola albo tereny poprzemysłowe – zaznacza Edward Marszałek, rzecznik prasowy Regionalnej Dyrekcji Lasów Państwowych w Krośnie i dodaje: – Każda czynność hodowlana wpływa to, jaki las jest i jaki będzie w przyszłości.

Tam, gdzie jest możliwe wykorzystanie obsiewu z rosnących drzew, hodowla lasu kształtuje go poprzez odpowiednie cięcia. Ale w miejscach, gdzie nie jest to możliwe, hodowla zajmuje się również pozyskaniem najlepszych nasion z najlepszych drzew (realizacja Programu Zachowania Zasobów Genowych).

Pozyskane nasiona pozwalają wyhodować właściwe sadzonki już w leśnych szkółkach. Teren przygotowywany jest poprzez tzw. melioracje agrotechniczne. Samo sadzenie również nie podlega dowolności i nie jest pozostawione przypadkowi. Określone są bowiem ilości i odstępy między sadzonkami. Wszystko po to, aby maksymalnie wykorzystać przestrzeń i zasoby.

– Inaczej robi się to na powierzchni, gdzie od dawna jest las, a inaczej tam gdzie lasu wcześniej nie było. Takie powierzchnie są w kolejnych latach doglądane, pielęgnowane z roślin, które przygłuszają młode drzewka i uzupełniane tam, gdzie sadzonki zostały zjedzone przez leśne zwierzęta, uschły albo zmarzły. W ciągu kolejnych dziesięcioleci młode drzewka stopniowo się wycina, najpierw usuwając te najgorszej jakości, później przeszkadzające tym najlepszym, które trwać będą w drzewostanie do jego dojrzałości – słyszymy od naczelnika Jacka Stankiewicza.

Sadzonki buka na szkółce hodowane metodą tradycyjną. Foto: EdM

Vademecum zamiast zakończenia

Narodziny buka – początek drogi. Foto: J. Stankiewicz

W lasach prowadzi się gospodarkę leśną według określonych reguł i zasad wypracowanych przez dziesięciolecia praktyki leśnej, opartej na badaniach naukowych. Vademecum tych zasad i praktyk, którymi leśnik się posiłkuje w codziennej pracy, zawiera dokument pt. „Zasady hodowli lasu”, w których na wstępie zapisano:

„Zasady hodowli lasu” stanowią uszczegółowienie celów i zasad gospodarki leśnej określonych w ustawie o lasach i „Polityce leśnej państwa”. Kontynuują kierunek hodowli lasu oparty zarówno na wzorcach naturalnych ukształtowanych w przeszłości, jak i na współczesnych procesach rozwoju zjawisk przyrodniczych, z uwzględnieniem wymogów społeczno-gospodarczych i zasad zrównoważonego rozwoju. Mają charakter kierunkowy i ramowy. Opierają się na udokumentowanych wynikach badań naukowych i doświadczeniach kolejnych pokoleń leśników. Podane w nich zasady mogą mieć zastosowanie w lasach wszystkich form własności”.

Wrogiem – niebezpieczeństwa naturalne

Nawet najlepiej spisana i udokumentowana teoria może nie zostać optymalnie wykorzystana w perspektywie zdarzeń nagłych, jakimi są niebezpieczne zjawiska naturalne. Czyhają one na każdym etapie rozwoju lasu. Ich źródłem mogą być grzyby, owady i zwierzęta, jak również wichury, pożary i opady śniegu oraz zanieczyszczenia małe, jak śmieci i duże, jak kwaśne deszcze, okresowy brak wody.

– Czuwaniem nad zagrożeniami, znajdowaniem sposobów zapobiegania im i zmniejszania już zaistniałych szkód, zajmuje się powiązany z hodowlą lasu dział „ochrony lasu” – zapewnia Edward Marszałek z RDLP w Krośnie.

„Dofinansowano ze środków Lasów Państwowych”